جـاده چالـوس، چهارمیـن جـاده زیبای جهـان اما خطـرناک

جاده 59، معروف به جاده چالوس یکی از مهمترین جاده ها برای مردم تهران و کرج است که از میان شهر کرج در استان البرز شروع و به شهر چالوس در کرانه دریای خزر وصل می‌ شود. برخی این جاده را یکی از زیباترین جاده‌ های جهان می ‌دانند. تا اواخر دوره قاجار جاده ای بین کرج - چالوس وجود نداشته است و تنها یک مسیر خاکی و مالرو، راه دسترسی به روستاهای این منطقه را تشکیل می ‌داده است اما به گونه ‌ای نبود که ارتباط دهنده شمال و جنوب کشور باشد.

از این زمان به بعد، انواع رستورانها و واحدهای اقامتی و پذیرایی در کنار این جاده شکل گرفت و با ساخت سد امیر کبیر (سد کرج) در سال 1340 به جاذبه ‌ها و زیبایی ‌های این جاده افزوده شد و در اندک زمانی این جاده به یکی از تفریحگاه ‌های مهم گردشگری ایران تبدیل شد.

به نقل از گفته ‌های شفاهی از مردم قدیم، کارگران را برای کندن این تونل در دل کوه (چون کندن تونل کندوان آنهم بدون تجهیزات کار بسیار سخت و دشواری بود) با یک سکه پنج ریالی که در آن زمان ارزشمند بود تشویق می‌ کردند و گفته می ‌شود به ازای هر کلنگ پول داده می ‌شده ‌است.

تونل کندوان در اردیبهشت ماه سال 1314 شمسی ساخته شده و تونلی است به مسافت یک هزار و 886 متر و عرض پنج الی هفت و ارتفاع شش متر که کار ساخت آن چهار سال طول کشید و در سال 1318 به بهره برداری می ‌رسد. با احداث این تونل 13 کیلومتر از مسیر مرکز کرج به چالوس کاسته شد چون پیش از این برای طی این مسیر باید کوه دور زده می ‌شد.

این جاده در دامنه سلسله جبال البرز مرکزی از دوره گذشته ساخته شده ‌است و امکانات و تاسیسات و اماکن گردشگری تفریحی و ورزشی که در حاشیه آن ساخته شده پس از این دوره بوده‌ است که بعدها نیز عنوان چهارمین جاده زیبای جهان را کسب کرد.

این جاده قطر رشته ‌کوه‌ های البرز را می‌ پیماید. برای ساخت این جاده تونل‌ ها و پل‌ های طولانی بسیاری ساخته شده که با توجه به زمان ساخت آنها کار و رنج زیادی لازم داشته‌ است. بیشتر سفرهای گردشگری مردم تهران به کرانه‌ های دریای خزر به‌ ویژه در تابستان از طریق همین جاده صورت می ‌گیرد. اما به علت اینکه طراحی آن در گذشته انجام گرفته‌ است، برای سرعت های بالا مناسب نیست.

رانندگی در جاده پر پیچ و خم جالوس یعنی عبور از میان جنگل و رود و کوه ‌‌های سر به فلک کشیده. با وجود زیبایی این جاده از پرحادثه ‌ترین جاده‌ های ایران است. جاده چالوس از مهم‌ترین جاده‌ های ایران است که با عبور از رشته کوه البرز، شهر کرج در همسایگی تهران را به شهر چالوس در کرانه دریای خزر می ‌رساند.

با وجود مناظر زیبای اطراف این جاده اما نقاط حادثه‌ خیز زیادی در طول مسیر جاده چالوس وجود دارد. به دلیل جنس آهكی و رسوبی كوه ‌ها، هر از چندگاهی ریزش سنگ روی جاده چالوس باعث بسته شدن آن می ‌شود. در زمستان ‌ها نیز خطر بهمن رانندگان را تهدید می ‌کند. عرض کم جاده و عمر طولانی آن نیز از دیگر موارد خطرناک بودن جاده چالوس است.

جاده کرج - چالوس در هر فصل به رنگی در می ‌آید و گاه تضاد رنگ ‌ها همزمان با هم منظره ‌های باشکوه، منحصر به فرد و چشم نوازی پدید می ‌آورد. وجود رودخانه کرج به موازات جاده کرج چـالوس، سد کرج و روستای کوچک و زیبای واریان که همچون جزیره‌ ای کوچک در آنسوی آب سد کرج می ‌باشد زیبایی‌ های این جاده را دو چندان کرده است.

مسافران بسیاری از سراسر کشور به ویژه در فصل بهار و تابستان به این خطه می آیند تا دمی در کنار رودخانه خروشان کرج و سایه سار درختان بیاسایند و علاوه بر استفاده از طبیعت منحصربه فرد این جاده از محصولات و سوغات روستاییان و ساکنان خونگرم حاشیه این جاده از جمله انواع ترشی خانگی، قره قروت، سیر ترشی، عسل کوهستان، مربای عسل، عسل رس بسته، انواع ماست محلی بدون، سرکه سیب محلی، کره محلی، پنیر گوسفندی، انواع شیره انگور، سبزی های کوهی مانند و الک، قارچ و گلپر خشک و ترشی نیز بهره ببرند.

زیبایی و خاطره انگیز بودن جاده کرج - چالوس تنها به طبیعت شگفت انگیز و سوغات آن محدود نمی‌شود و دارای تپه‌های باستانی و روستاهای تاریخی است که گاه قدمت آن به هزاران سال پیش برمی گردد.

تونل‌ های تو در تو و طولانی نیز یکی دیگر از جاذبه های جاده کرج چالوس به شمار می‌ روند که تونل کندوان معروفترین و طولانی ترین و یازدهمین تونل این جاده به شمار می ‌رود. پس از این تونل است که این جاده پس از طی 79 کیلومتر از خطه کرج خارج شده و به سوی وادی مازندران در آن سوی دیگر رشته کوه البرز به سوی دریا سرازیر می ‌شود.

دامنه سلسله جبال البرز از دیرباز به دلیل آب و هوای مناسب، طبیعت زیبا و وجود پناهگاه‌ های مطمئن همیشه محل استقرار و سکونتگاه موقت و دایم اقوام و گروه‌ های مختلف بوده است. طبق اسناد و منابع تاریخی، آثار باستانی با معماری‌ های جالب توجه و همچنین تپه ‌های باستانی در حاشیه شرقی و غربی جاده کرج - چالوس قرار گرفته که از جمله آن می ‌توان به بقایای قلعه ‌ها و دژهای استواری مثل شاه دژ، قلعه دختر شهرستانک، قلعه تنگه کسیر، قلعه ری زمین و امامزاده های تاریخی با معماری های زیبا اشاره کرد.

این جاده دارای رودخانه های شیرین و متعددی همچون رودخانه‌ های وارنگه رود و شهرستانک است که همه و همه شاخه ‌هایی از رودخانه اصلی کرج هستند. رودخانه پرآب شیرین کرج از ایام باستان دارای آب فراوانی بوده که آبهای مناطق شهریار، ساوه، کرج و بخش ‌هایی از تهران را تامین می ‌کرده و مسیر آن تا قم هم ادامه داشته اما اکنون این رودخانه قادر به تامین نیاز آب آشامیدنی شهر کرج هم نیست.

مکانهای دیگری در کنار جاده کرج - چالوس مانند مکانهای ورزشی از جمله پیست اسکی در دیزین و پیست اسکی خور و روستاهای بسیار زیبا از جمله روستاهای خور، آسارا، گچسر و واریان که به عنوان روستاهای هدف گردشگری کرج نیز مصوب شده اند از دیگر جاذبه های گردشگری محور کرج - چالوس است که محدوده آن نیز از بیلقان تا کندوان مسافتی به طول 75 کیلومتر را در برمی گیرد.

چشمه وله در 70 کیلومتری شمال شرق کرج در روستای وله، چشمه گل کیله در شمال کاخ شهرستانک در کوههای بشم آهار و هفت چشمه در اوایل جاده چالوس از جمله چشمه ‌های درمانی جاده کرج - چالوس به شمار می رود. نخستین جاذبه ‌ای که در ابتدای ورودی به آسارا از سمت کرج به چشم می‌ خورد، قلعه تاریخی صلصال است که قدمت آن به دوران پیش از اسلام باز می ‌گردد.

آبشار زیبـا و دیدنی هفت چشمه در منطقه آدران در کیلومتر 17 جـاده کرج چالوس، آبشار و پیست اسکی خور، آبشار روستای کلهـا، چشمه وله در فاصله دو کیلومتری گچسر در روستای وله، باغ لاله ها، تپه شنستون، قلعه دزدبنـد، کـاخ شهرستانـک، امـامـزاده سپهسالار، قلعه ری زمین، غـار زیبای یخ مراد در روستای کهنه ده، غارهای ری زمین و سیراچال و کاخ‌ ها و قلعـه ‌های قدیمی که قدمت آن به دوران ساسانیان می ‌رسد از جمله مهمترین نقاط دیدنی این جاده محسوب می‌ شود.

بخش آسارا از نظر منابع طبیعی و تاریخی آنچنان غنی است که ظرفیت لازم برای ایجاد صنعت جهانگردی و گردشگری بین المللی را نیز دارد و جاده کرج - چالوس به عنوان یکی از زیباترین و دیدنی ترین جاده های جهان در این بخش واقع است. سالانه حدود 13میلیون جهانگرد و گـردشگر داخلی از این جـاده بازدید می کنند و بخش آسارا بـا دارا بودن 3 قله بالای 4 هزار متر، پیست اسکی بین‌المللی دیزین از مناطق مهم گردشگری ورزشی محسوب می ‌شود.

 محرم سعیدی